Historia mediów społecznościowych

Specjaliści od lat definiują zjawiska związane z komunikacją wykorzystującą internetowe technologie. Media społecznościowe na dobre weszły do życia codziennego. Służą nie tylko do komunikacji, ale także wyrażania siebie, budowania marki osobistej, nawiązywania znajomości. Nie dziwią więc częste badania popularności kanałów, mierzenie zasięgu i liczby użytkowników – social media oddziałują na wszystkie płaszczyzny relacji międzyludzkich.

Spis treści:

1. Web 2.0
2. Social media w badaniach
3. 1994
4. 1995
5. 1996
6. 1997
7. 1998
8. 1999
9. 2000
10. 2001
11. 2002
12. 2003
13. 2004
14. 2005
15. 2006
16. 2009
17. 2010
18. 2011
19. 2013
20. 2018
21. Media społecznościowe na świecie
22. Streszczenie
23. Podsumowanie

Web 2.0

W obiegu informacyjnym istnieje wiele definicji mediów społecznościowych/social media – ich mnogość wynika z tego, że nie jest to nowe zjawisko. Posłużę się sformułowaniem zawartym w publikacji naukowej. Badacze, definiując „social media” zawracają uwagę na trzy elementy: społeczności sieciowe, zawartość (content) i Web 2.0. Zestawienie to opisuje się, jako trójkąt mediów społecznościowych (social media triangle), gdzie każdy element odgrywa konkretną rolę. („Serwisy społecznościowe w przestrzeni internetowej (social)mediatyzacja życia codziennego”, M. Popiołek).

Web 2.0 dotyczy stron, w których główną rolę gra użytkownik – tym razem to on zamieszcza treści, reaguje, współtworzy i ma do tego sprzyjające warunki. Strony i aplikacje charakteryzują się bowiem łatwością użycia (intuicyjnością) i dostarczają narzędzia. Każdy z nas może być „odbiorcą treści, ale również aktywnym komentatorem, ekspertem, krytykiem, a także autorem zasobów edukacyjnych.” („Technologia Web 2.0 jako środowisko dydaktyczne w szkole społeczeństwa wiedzy”, Stanisław Szabłowski). Do Web 2.0, obok sieci społecznościowej, należą między innymi usługi internetowe i architektura zorientowana na Internet, np. kanały RSS, usługi internetowe, witryny typu mashup czy wiki, usługi hostingu video, blogi.

https://flatworldbusiness.wordpress.com/digital-evolution/

Oczywiście po Web 2.0 przyszła technologia Web 3.0 i Web 4.0. Pokrótce wspomnę tylko, że Web 3.0 wykorzystuje sztuczną inteligencję, rozszerzoną rzeczywistość i dostarcza użytkownikom spersonalizowane informacje. Natomiast Web 4.0 jest kontynuacją Web 2.0, która korzysta teraz z technologii mobilnej. Kolejna, Web 5.0 wciąż rozwija się na naszych oczach i dotyczy zależności między technologią a człowiekiem na poziomie emocjonalnym.

Social media w badaniach

W 2001 roku Mark Prensky sformułował dwa pojęcia: „cyfrowi tubylcy” i „cyfrowi imigranci”. Według niego młodzi są tubylcami zamieszkującymi w cyfrowym świecie (urodzeni po 1980 r.). Cyfrowi imigranci to z kolei osoby, które urodzone przed rozwojem Internetu (przed 1980 r.), ale chcące dostosować się do technologii. Dla cyfrowego tubylca rzeczywistość internetowa jest równie ważna, jak prawdziwa, natomiast dla cyfrowego imigranta stanowi tylko narzędzie, mimo że jest częścią jego życia (Marta R. Jabłońska, „Człowiek w cyberprzestrzeni. Wprowadzenie do psychologii Internetu”).

W Stanach Zjednoczonych w latach 2005-2015 amerykański ośrodek badawczy Pew Research Center prowadził badanie o wykorzystaniu mediów społecznościowych. Wyniki mówią, że dziesięciokrotnie zwiększyła się liczba osób korzystających z social media. Poniżej wykres obrazujący aktywność Amerykanów na tym polu w ciągu 10 lat.

„Social Media Usage: 2005-2015”, Pew Research Center

Media społecznościowe nie są jedynie dodatkiem do spędzania wolnego czasu. Z biegiem lat stały się czymś więcej. Nie funkcjonują już tylko w przestrzeni prywatnej, ale są narzędziem informacyjnym i biznesowym. Przekaz formułowany za pomocą social media pozwala nadawać informacji z góry założone znaczenie. Kanały społecznościowe to również instrument polityczny. Za przykład podam spór Donalda Trumpa i Twittera. Mimo że prezydent USA nie od dzisiaj krytykuje Twittera i Facebooka, sytuacja stała się napięta po tym, jak Twitter oznaczył dwa tweety dotyczące kart do głosowania etykietą  „Get the facts about mail-in ballots” sugerując w ten sposób, że Trump podaje informacje niezgodne z prawdą. Twitter w oświadczeniu dla CBS News powiedział, że tweety „zawierają potencjalnie mylące informacje o procesach głosowania i zostały oznaczone, aby zapewnić dodatkowy kontekst dla przesyłanych pocztą głosową”. Oznaczanie postów na Twitterze tego rodzaju etykietą ma miejsce od maja tego roku. Co ciekawe, większość amerykanów uważa, że media społecznościowe cenzurują poglądy polityczne (za Pew Research Center).

https://www.cbsnews.com/

W czasie silnego wpływu mediów społecznościowych na życie warto wspomnieć o zjawisku FoMO, czyli Fear of Missing Out. Oznacza ono „strach przed przegapieniem”. Z roku na rok wydłuża się czas spędzany przez użytkowników w social media i dotyczy to całego świata. W 2014 r. była to średnio 1 godzina i 44 minuty, w 2019 r. już 2 godziny i 24 minuty. Polacy spędzają na przeglądaniu kanałów społecznościowych około 2 godziny dziennie (dane z Raportu Digital 2020). To właśnie media społecznościowe i rozwój technologii mobilnych sprawiają, że wciąż chcemy być na bieżąco, boimy się, że ominie nas coś ważnego.

http://fomofearofmissingout.com/fomo

David Kirkpatrick pisząc o efekcie Facebooka, stwierdził, że masowe rozpowszechnianie informacji było wcześniej domeną mediów (radia, telewizji). Efekt Facebooka oznacza, że „inicjatorami transmisji informacji są zwykli ludzie. Nie trzeba mieć żadnej szczególnej wiedzy ani umiejętności, żeby zapoczątkować ten proces” („Efekt Facebooka”, przeł. Michał Lipa, Warszawa 2011).

Zaprezentowana historia mediów społecznościowych obejmuje również polskie serwisy. Nie zamykamy się w klasyfikacji typowo socialowej – media społecznościowe to szerokie pojęcie, dlatego wspomnimy o serwisach blogowych i komunikatorach, które też przecież tworzą społeczności, ułatwiają budowanie relacji, służą do wyrażania siebie. Zestawienie nie wyczerpuje tematu.

Przed erą Facebooka…

1994

GeoCities to pierwsza, największa na świecie sieć społecznościowa działającą, jako darmowa usługa hostingowa, grupująca treści w 29 dzielnicach. Użytkownicy tworzyli własne strony HTML o dowolnej tematyce. GeoCities zostało przejęte przez Yahoo za prawie 4 miliardy dolarów. W 1999 r. strona była najczęściej odwiedzaną witryną na globie.

Po tym jak ogłoszono jej zamknięcie, w kwietniu 2009 r. (usługę zamknięto 27 października 2009 r.) między innymi Archive Team (projekt GeoCities Archive Team) podjęło się ratowania danych przed usunięciem. Wszystko dlatego, że witryny te były częścią pewnej epoki, częścią historii ludzi, którzy brali udział w pierwszych doświadczeniach z tego rodzaju społecznością. GeoCities „reprezentowało styl i kulturę lat 90.” Co ciekawe, GeoCities wciąż funkcjonowało w Japonii. Yahoo Japan dopiero 1 października 2018 r. podało do wiadomości, że strona znika 31 marca 2019 r.

https://www.archiveteam.org/images/a/ae/Yahoo%21_GeoCities_closed.png

1995

Classmates.com to serwis społecznościowy uruchomiony 17 października 1995 r., a stworzony przez Randy’ego Conradsa. Służy użytkownikom do odnajdywania znajomych ze szkoły, pracy, wojska. Korzysta z niego aktywnie 40 milionów użytkowników. Jeśli chodzi o nazwę i ideę, na jakiś czas (2010-2011) porzucono je na rzecz Memory Lane – koncentrując się na treściach nostalgicznych. Serwis w 2009 r. pojawił się na liście 10 najlepszych serwisów społecznościowych Hitwise. W roku 2015 Classmates liczył sobie ponad 70 milionów aktywnych członków.

https://www.classmates.com/

1996

Bolt.com to serwis społecznościowy i witryna wideo działające od 1996  do 2007 r. i ponownie uruchomione w 2008 r.  Bolt.com oferowało użytkownikom fora dyskusyjne, czaty, horoskopy, blogi, albumy ze zdjęciami i wiele innych.

https://davidcancel.com/rip-bolt-com-social-networking-before-we-knew-what-it-was/

6 października 2008 r. ogłoszono ostateczne zamknięcie strony, której losy i tak były burzliwe. Głównym powodem zamknięcia działalności był pozew z tytułu praw autorskich od Universal Music Group. Sprawa dotyczyła udostępniania filmów wideo objętych prawami autorskimi i zakończyła się wielomilionową ugodą.

https://web.archive.org/web/20081004192611/http://www.bolt.com/forums/BoltTalk/BoltGeneral/topic/20328/sort/null/page1

W listopadzie 1996 r. uruchomiono serwis społecznościowy z książkami adresowymi i kalendarzami – PlanetAll. W 1999 r. Amazon kupił PlanetAll.com przenosząc kluczowe funkcje na stronę Amazon.com., by następnie w lipcu 2000 r. zamknąć serwis. PlanetAll w momencie zakupu przez Amazon gromadziło ponad 1,5 miliona członków, których łączyły nie tylko książki adresowe, ale podobne zainteresowania i doświadczenia. Do 1999 roku z PlanetAll korzystało ponad 2 miliony użytkowników w 100 tys. grupach.

Przypomina Facebooka? Mówiło się, że Jeff Bezos nie dostrzegł potencjału społecznościowego serwisu. Jednak głosy takie, jak ten byłego pracownika PlanetAll, mówią, że Internet nie był na to gotowy, a Bezos lepiej, niż PlanetAll widziało możliwości strony: „Sieć nie była po prostu gotowa do wykorzystania jako platforma. (…) PlanetAll to dobry pomysł, który pojawił się przed czasem.”

Więcej o historii zależności PlanetAll, Facebooka i Amazona przeczytacie w artykule na ten temat:  In 1998, Amazon bought the website poised to become Facebook. Then they killed it (link jest też źródłem powyższej grafiki).

1997

SixDegress.com to jeden z pierwszych, najbardziej znanych serwisów społecznościowych pozwalający na tworzenie list przyjaciół, członków rodzin w witrynie i poza nią. Użytkownicy mieli możliwość sprawdzenia połączenia z dowolna osobą korzystająca z serwisu, wedle głównego założenia twórców.

http://www.sixdegrees.com/

„Jesteś tylko sześć stopni od wszystkich…” Idea serwisu opiera się na teorii, która mówi, że od dowolnej osoby na świecie dzieli nas 6 innych osób. Jest to nawiązanie do eksperymentu „Świat jest mały” Stanleya Milgrama z 1967 roku.

https://pl.wikipedia.org/

W 1997 r. powstał jeden z pierwszych komunikatorów na świecie – AIM od firmy AOL (pierwsza nazwa brzmiała AOL Instant Messenger). Był bezpłatny i służył użytkownikom przez 20 lat, aż do 15 grudnia 2017 r.

Oto część ostatniej wiadomości od wiceprezesa Oath (spółki, do której należała firma AOL):

„Jeśli byłeś dzieckiem z lat 90-tych, są szanse, że był moment, w którym AOL Instant Messenger (AIM) był ogromną częścią twojego życia. Prawdopodobnie pamiętasz płytę CD, swój pierwszy pseudonim, starannie wyselekcjonowane wiadomości i sposób, w jaki uporządkowałeś listy znajomych (…)”.

1998

Open Diary to blogowy serwis społecznościowy uruchomiony 20 października 1998 r., którego użytkownicy prowadzą internetowe dzienniki. Strona funkcjonowała do 7 lutego 2014 r., jednak 26 stycznia 2018 r. powróciła, oferując użytkownikom możliwość odzyskania starego dziennika (z wyjątkiem tych, które zostały całkowicie usunięte przez twórców przed zamknięciem Open Diary).

https://en.wikipedia.org/wiki/Open_Diary

Obecnie OD jest opiera się na subskrypcji, przy czym pierwsze 30 dni korzystania z usług serwisu jest bezpłatne.

https://www.opendiary.com/

1999

LiveJournal to serwis społecznościowy, w którym użytkownicy mogą prowadzić blogi, pamiętniki i dzienniki. Został założony 15 kwietnia 1999 r. W 2006 r. Six Apart sprzedało LiveJournal rosyjskiej firmie SUP Media, a w 2016 r. serwery w całości przeniesiono do Rosji.

https://en.wikipedia.org/wiki/LiveJournal

W 2011 r. nawet prezydent Federacji Rosyjskiej, Dmitrij Miedwiediew założył własnego bloga na LiveJournal. Obecnie serwis łączy opcje tworzenia treści z funkcjami serwisu społecznościowego.

https://computer.howstuffworks.com/internet/basics/web-site-pictures.htm

2000

Kto z nas nie słuszał o Gadu-Gadu? Polski komunikator internetowy stworzony przez Łukasza Foltyna uruchomiono 15 sierpnia 2000 r. Według wirtualnemedia.pl w 2019 r. z Gadu-Gadu korzystało ponad milion użytkowników miesięcznie. Najlepsze czasy GG ma już za sobą, a były to czasy, kiedy liczba użytkowników wynosiła 7 mln.

Jednak mimo wszystko komunikator wciąż rozwija się. W ubiegłym roku ruszyła kampania #poGGadajmy, a 26 sierpnia 2020 r. ogłoszono nową funkcję – otaGGowania profilu.

2001

Wszyscy znamy LinkedIna, który łączy profesjonalistów z całego świata, a kto słyszał o Ryze? Jest to serwis społecznościowy założony przez Adriana Scotta i działający od października 2001 r. Funkcjonuje, jako sieć biznesowa zgrupowana w mniejsze sieci podzielone według branż, zainteresowań, lokalizacji.

https://www.ryze.com/

W 2001 r. powstała również internetowa encyklopedia Wikipedia. Opiera się na MediaWiki, które powstało na bazie WikiWikiWeb – oprogramowania pozwalającego na edytowanie treści w czasie rzeczywistym.

Wikipedia jest też najpopularniejszym serwisem edukacyjnym w Polsce – w marcu 2020 r. zanotowała 70,71 mln odsłon przez 10,12 mln internautów. Dla porównania, na drugim miejscu znalazł się serwis librus.pl z ponad 4,04 mln użytkowników, ale już z 693,01 mln odsłon (dane z wirtualnemedia.pl).  W kwietniu 2020 r. Wikipedia zajęła 7. miejsce w rankingu najpopularniejszych stron internetowych w Polsce.

https://interaktywnie.com/biznes/newsy/raporty-i-badania/najwieksze-portale-internetowe-w-polsce-i-najpopularniejsze-aplikacje-mobilne-259743

Jednym z pierwszych polskich serwisów społecznościowych jest Fotka.pl, uruchomiony 14 lutego 2011 r. i nastawiony na nawiązywanie relacji towarzyskich. W 2018 r. w serwisie było 19 mln kont. Rok później nastąpiło przejście na nową domenę – Fotka.com.

2002

Friendster to amerykański portal społecznościowy uruchomiony 22 marca 2002 r., a założony przez Jonathana Abramsa. Uznawany jest za jeden z ważniejszych serwisów w historii social media. W ciągu pierwszych miesięcy działalności z serwisu korzystało 3 mln użytkowników.

https://www.cbsnews.com/

Abrams mówił: „Postrzegaliśmy siebie jako Dawida, a nie Goliata. Byli Yahoos i AOL, a my byliśmy małym startupem.” W 2003 r. firma odrzuciła ofertę kupna przez Google za 30 mln dolarów. Uznaje się to za początek końca platformy i najgorszą decyzję zarządu. Pod koniec 2004 r. Myspace wyprzedziło Friendster, a w kolejnym roku strona obsługiwała 22 mln unikalnych użytkowników miesięcznie. Friendster w tym czasie jedynie 1,1 mln. W 2009 r. Friendster kupiła azjatycka firma MOL Global za mniej, niż 30 mln dolarów.  

Friendster w 2004 r. https://www.wired.com/2013/02/friendster-autopsy/

Od 2011 r. Friendster działał jako platforma gier społecznościowych. Wszystko z uwagi na rosnącą przewagę innych serwisów, przede wszystkim Facebooka.  Jak wówczas mówił menedżer krajowy Friendster na Filipiny, Nikolai Galicia: „Pięćdziesiąt procent użytkowników Facebooka nie lubi gier. Pozostałe 50 procent będziemy obsługiwać” (źródło: news.abs-cbn.com).

https://en.wikipedia.org/wiki/Friendster

Cztery lata później firma została sprzedana, a siedziba przeniesiona z Kalifornii do Malezji. Oficjalnie serwis zakończył swoją działalność 14 czerwca 2015 r.

http://www.friendster.com/

2003

W 2003 roku Tom Anderson i Chris DeWolfe założyli  Myspace, stronę służącą do zawierania znajomości, tworzenia galerii zdjęć i profili muzycznych. Oficjalnie serwis uruchomiono w 2004 r. Platforma szybko zyskała popularność – w 2005 r. miała już 22 miliony użytkowników (miesiąc po uruchomieniu milion) i stała się największą konkurencją Facebooka, którą z czasem serwis Zuckerberga przyćmił.

https://myspace.com/ivancheg1/mixes/streammix-19/photo/83991621

W 2008 r. Facebook pod względem liczby unikalnych użytkowników na świecie wyprzedził Myspace.

https://techcrunch.com/2008/06/12/facebook-no-longer-the-second-largest-social-network/

W latach 2005-2008 Myspace był najczęściej odwiedzanym serwisem społecznościowym. W okresie szczytowej popularności przyciągał miesięcznie (w 2008 roku) prawie 80 mln unikalnych użytkowników. Jednak nastąpił spadek, który widać chociażby na przykładzie Stanów Zjednoczonych, kiedy w 2008 r. liczba unikalnych użytkowników w grudniu wyniosła 75,9 mln, a w maju 2011 r. było ich już o ponad połowę mniej.  W 2009 r. próbowano zatrzymać odpływających użytkowników i skoncentrowano się na muzycznym profilu firmy.

W 2005 roku właścicielem Myspace stał się Rupert Murdoch (News Corporation), kupując spółkę za 580 mln dolarów. To nie jedyna zmiana właściciela, bo w 2011 roku firmę za 35 mld dolarów kupiła grupa inwestorów, wśród których był Justin Timberlake. Obecnie Myspace należy do Meredith Corporation.

Myspace w 2020 r. https://myspace.com/

Idea narodziła się w 2002 r., a w maju 2003 r. uruchomiono LinkedIn, międzynarodowy serwis biznesowy. W 2016 r. kiedy LinkedIn miał ponad 433 mln użytkowników, został przejęty przez Microsoft za sumę 26,2 mld dolarów.  

LinkedIn w 2003 r. https://thenextweb.com/insider/2013/05/05/linkedin-10-years-social-network/

Obecnie z serwisu korzysta ponad 700 mln użytkowników na całym świecie. Jednak początki nie były łatwe. W ciągu półtora roku od uruchomienia platformy dołączyło do niej 500 tysięcy członków.

2004 r. – pracownicy LinkedIn świętują 500 tysięcy użytkowników www.businessinsider.com

W czerwcu 2012 r. miał miejsce wyciek 6,5 mln haseł użytkowników. Jeśli chcecie zobaczyć najczęściej używane w tym czasie hasła odsyłam do infografiki: https://niebezpiecznik.pl/post/statystyka-zlamanych-hasel-z-linkedin/?similarpost.

Od stycznia 2004 r. do czerwca 2014 r. działał serwis społecznościowy Orkut. Nazwa pochodzi od imienia pracownika Google (Orkut Buyukkokten), który rozwijał ten międzynarodowy projekt. Przyczyną zamknięcia orkut.com była przewaga innych serwisów, takich jak Facebook, YouTube czy Blogger. W najlepszym okresie serwis gromadził 300 mln aktywnych użytkowników.

https://en.wikipedia.org/wiki/Orkut

W 2016 r. Orkut Buyukkokten wraz z kilkoma innymi, byłymi pracownikami Google stworzył sieć społecznościową Hello. Aplikację Hello w 2019 r. pobrano około milion razy.

https://hello.com/en/index.html

W 2003 r. zaczęły działać również serwisy takie, jak WordPress, tribe.net (zamknięty w 2017 r.) i niemiecki XING rywalizujący z LinkedIn.

I świat poznał Facebooka…

2004

W lutym 2004 narodził się Facebook, najpopularniejszy serwis społecznościowy na świecie. Początkowo przeznaczony był jedynie dla studentów i nazywał się TheFacebook.

TheFacebook https://www.linkedin.com/pulse/newsfeed-stories-hashtags-biggest-inventions-our-decade-amit-singh

Obecnie z serwisu korzysta ponad 2,4 miliarda użytkowników miesięcznie, a ponad 1,5 miliarda robi to codziennie. Polska wersja Facebooka została uruchomiona w 2008 r. W 2019 r. liczba polskich użytkowników wynosiła 18,3 mln. Oto, jak na przestrzeni lat wzrastała liczba użytkowników Facebooka na świecie:

https://mobirank.pl/2019/07/29/liczba-uzytkownikow-facebooka-wynosi-2-4-mld-i-ciagle-rosnie-stan-na-2q-2019/

Facebookowi co jakiś czas towarzyszą kontrowersje, jak chociażby prowadzenie badań na osobach korzystających z serwisu (bez informowania ich o tym), mających pokazać, czy da się manipulować stanem emocjonalnym użytkownika.

W 2010 r. na ekrany kin wszedł film o powstaniu Facebooka „The Social Network” w reżyserii Davida Finchera na podstawie książki „The Accidental Billionaires”. Film nagrodzono 3 Oskarami i Złotym Globem.

W 2020 r. słowo „Facebook” było drugim najczęściej wyszukiwanym hasłem na świecie w Google, a pierwszym w Stanach Zjednoczonych (źródło danych: https://ahrefs.com/blog/top-google-searches/).

W czerwcu 2004 r. uruchomiono serwis hi5, który działa to tej pory. W 2007 r. miesięcznie ze strony korzystało 23 mln unikalnych użytkowników z całego świata. W tym też okresie hi5 był drugim, najpopularniejszym serwisem społecznościowym po Myspace. Sieć użytkownika składa się z kontaktów własnych oraz kontaktów drugiego i trzeciego stopnia.

https://hi5.com/

W 2004 r. firma Ludicorp stworzyła Flickr, serwis do gromadzenia i udostępniania zdjęć. Od 2011 r. Flickr należał do Yahoo, który zapłacił za niego 35 mln dolarów, a od 2018 r. właścicielem jest SmugMug. Flickr jest najczęściej wymieniany w odniesieniu do definiowania Web 2.0.

https://www.flickr.com/

2005

LinkedIn ma swój polski odpowiednik. Golden Line to serwis oferujący usługi z zakresu rekrutacji i employer brandingu założony w 2005 r. Od stycznia 2016 r. 89% udziałów w spółce należy do Agory. W 2009 r. z Golden Line korzystało 0,5 mln użytkowników. W grudniu 2018 r. stronę Goldenline.pl odwiedziło ponad 2 mln użytkowników, a w marcu tego roku 1,28 mln.

https://www.goldenline.pl/

I kolejny polski serwis społecznościowy wykop.pl – wzorowany na digg.com i reddit.com (założonych w latach 2004-2005), witrynach, w których użytkownicy gromadzą i oceniają linki. Ideą wykop.pl jest tworzenie strony przez użytkowników, czyli dodawanie, ocenianie i komentowanie przez członków społeczności.

Z pewnością wielu znana jest akcja chowania babci dowodu przed wyborami, w której to rozpowszechniano SMS-a o treści "Schowaj Babci dowód i beret moherowy". Autorami wiadomości byli użytkownicy wykop.pl., którzy ostatecznie wyjaśnili, że akcja jest żartem.

W 2005 r. utworzono Bebo, amerykański serwis społecznościowy. W 2007 r. strona była najpopularniejszą witryną społecznościową w Wielkiej Brytanii (ze 10,7 mln unikalnych użytkowników) wyprzedzając Facebooka i Myspace. W czasie największej popularności ze strony korzystało 40 mln użytkowników. W 2008 r. Bebo został sprzedany firmie AOL za  850 mln dolarów, a w 2010 r. kupiony przez firmę Criterion Capital Partners za dużo niżą sumę (mniej, niż 10 mln). W kolejnym roku nowy właściciel przeprojektował witrynę. Wciąż jednak następował odpływ użytkowników, przede wszystkim do Facebooka. W sierpniu 2013 r. serwis ponownie został sprzedany, tym razem jednie za milion dolarów. Przez lata Bebo przeszło rebranding – od 2015 r. działała aplikacja Bebo Blab, a od 2019 r. należy do Amazona, który zapłacił za stronę 25 mln dolarów.  

https://www.dailymail.co.uk/news/article-2353177/Michael-Birch-purchase-Bebo-founders-buy-worthless-social-network-1million-selling-AOL-850million-just-years-ago.html

14 lutego 2005 r. zaczął działać YouTube, a od 10 października 2006 r. już pod szyldem Google.

Logo YouTube używane od jego premiery do 2011 roku. (https://en.wikipedia.org/wiki/YouTube)

2006

W marcu 2006 r. założono Twittera, serwis społecznościowy służący do mikroblogowania. Od listopada 2018 r. wiadomości mogą mieć 280 znaków, a nie jak wcześniej 140. Obecnie na Twitterze zarejestrowanych jest 1,3 miliarda kont, ale liczba aktywnych użytkowników to 330 milionów. Z Twittera korzystają m.in. światowi liderzy. Najpopularniejszym kontem na Twitterze w tej grupie jest @realDonaldTrump z 77 milionami obserwujących, a kontem z największą liczbą obserwujących na świecie @BarackObama (118 mln).

Pierwsza opublikowana wiadomości na Twitterze przez Jacka Dorseya – jednego z twórców serwisu https://twitter.com/jack

Robocza nazwa Twittera brzmiała Stat.us. A skąd wzięła się nazwa „twitter”? Jack Dorsey wspominał, że w nazwie chciano uchwycić fizyczne wrażenie, że dzwoni się w kieszeni znajomego. Początkowo wymyślono słowo „twitch”, ale nie do końca pasowało. W toku dalszych poszukiwań odnaleziono słowo najwłaściwiej określające ideę serwisu, a więc „twitter”, którego definicja brzmi „krótki przypływ nieistotnych informacji” i „ćwierkanie ptaków”.

https://flickr.com/photos/jackdorsey/182613360/

11 listopada 2006 r. działa serwis nasza-klasa.pl (od 20 czerwca 2010 r. nk.pl) wzorowany na Classmates. Nasza Klasa umożliwia odnajdywanie i nawiązywanie kontaktu z osobami ze szkoły.

Nasza Klasa w 2007 r. https://www.komputerswiat.pl/artykuly/redakcyjne/nasza-klasa-kiedys-i-teraz-jak-zmienialo-sie-i-co-dzis-znajdziemy-na-nkpl/cphbfnh

Nasza Klasa w 2010 r. https://www.benchmark.pl/aktualnosci/nasza-klasa-w-2010-roku.html

W grudniu 2010 r. z nk.pl znajdował się na 3. miejscu pod względem zasięgu z 12,2 miliona realnych użytkowników, co stanowiło wówczas ponad 66% zasięgu. Facebook.com zajął natomiast 10 miejsce z 9,5 mln użytkownikami i 52% zasięgiem (badania Megapanel PBI/Gemius). Po 2010 r. popularność Naszej Klasy zaczęła się zmniejszać, a wiodąca rolę na rynku mediów społecznościowych zaczął odgrywać Facebook.  W 2006 r. uruchomiono również Spotify i Yahoo.

2009

W 2009 r. weszła na rynek mobilna aplikacja dla smartfonów w postaci komunikatora, czyli WhatsApp. Od 2016 r. funkcjonuje również wersja dla PC, jednak jej działanie uzależnione jest od zainstalowania WhatsApp w formie aplikacji na telefonie. Z szyfrowanego komunikatora korzysta ponad 2 miliardy osób w ponad 180 krajach. W 2014 r. Facebook wykupił WhatsApp za 16 mld dolarów.

Według raportu „Digital 2020” (poniżej) WhatsApp jest na najpopularniejszą aplikacją typu Messenger na świecie, a zaraz po nim Facebook Messenger.

2010

6 października 2010 r. Kevin Systrom (dyrektor naczelny) i Mike Krieger (współzałożyciel) uruchomili Instagram – fotograficzny serwis społecznościowy połączony z aplikacją. W kwietniu 2012 r. przejął go Facebook za kwotę1 mld dolarów. W tym czasie Instagram obsługiwało jedynie 13 pracowników.

Pierwsze zdjęcie umieszczone na Instagramie przez Kevina Systroma https://www.swiatobrazu.pl/

W sierpniu 2016 w aplikacji pojawiła się opcja Instagram Stories (funkcja udostępniania zdjęć i filmów na 24h), co było następstwem nieudanej próby przejęcia przez Facebooka Snapchata („Instagram i jego polscy użytkownicy”, Anna Miotk, Polskie Badania Internetu Lipiec 2018). Zarzucano, że Instagram zbyt mocno wzoruje się na konkurencji. Kevin Systrom przyznał wówczas, że „inne firmy zasługują na wszelkie uznanie”. Powiedział też (za https://techcrunch.com/), że nie chodzi o co, ktoś wynalazł. Chodzi o format i o to, by przenieść go do sieci i nadać mu własny rytm.

Badanie Gemius/PBI, styczeń 2017 – czerwiec 2018 (z „Instagram i jego polscy użytkownicy”)

Obecnie z Instagrama korzysta ponad miliard użytkowników na świecie, a zdjęciem z największą liczbą polubień (54, 7 mln) jest fotografia przedstawiająca jajo na białym tle. Zamieszczono je z zamiarem pobicia rekordu polubień, który należał do amerykańskiej celebrytki Kylie Jenner. Obecnie kontami z największą liczbą obserwujących są: instagram, Instagram (362 mln), cristiano, Cristiano Ronaldo (237 mln) i arianagrande, Ariana Grande (200 mln).

Rok 2010 należy również do Pinteresta. Jednak sama koncepcja serwisu zrodziła się wcześniej. Firma Cold Brew Labs założona przez Bena Silbermanna , Evana Sharp i Paula Sciarrę na początku 2009 r. uruchomiła aplikację na iPhone'a o nazwie Tote. Okazała się porażką, a zespół przystąpił do skonstruowania nowego produktu. Pod koniec 2009 r. ruszył Pinterest, który w 2011 r. przeżywał rozkwit popularności. Co ciekawe, jego twórcy na początku mówili: „Nie było żadnej wielkiej wizji” (za: https://www.businessinsider.com)

Pinterest to najszybciej rozwijająca się witryna w historii, która osiągnęła 10 milionów unikalnych użytkowników miesięcznie (Statista). Liczba aktywnych użytkowników Pinteresta w ciągu miesiąca od II kwartału 2020 r. wynosi 416 mln. Od 18 grudnia 2003 roku udostępniona została polska wersja strony. Nazwa serwisu przeznaczonego do porządkowania materiałów graficznych pochodzi od słów „pin” (przypiąć) i „interest” (zainteresowania). 

https://pl.pinterest.com/

Wspomnijmy jeszcze o łotewskim Ask.fm, obecnie znanym pod nazwą Askfm. To serwis społecznościowy, którego użytkownicy mogą zadawać i odpowiadać na pytania. Ze platformą związane są kontrowersje. W latach 2012-2013 dochodziło na niej do nękania nastolatków, które w kilku przypadkach zakończyły się tragedią.

Ask.fm (2013 r.) https://www.dailymail.co.uk/

2011

28 czerwca 2018 r. Google uruchomiło swój serwis społecznościowy Google+ (Google Plus, G+) łączący wszystkie usługi (Dysk Google, YouTube, itp.)  Oto, jak pisano na ten temat na oficjalnym blogu Google:

https://googleblog.blogspot.com/2011/06/introducing-google-project-real-life.html

W 2012 r. liczba użytkowników Google+ przekroczyła 400 milionów. Jednak z biegiem lat popularność serwisu malała na rzecz innych, a 2 kwietnia 2019 r. wyłączono usługę dla użytkowników indywidualnych.

2011 to również rok Snapchata. Aplikacja do wysłania zdjęć i filmów powstała we wrześniu i jej główną cechą jest ograniczona dostępność materiałów udostępnianych przez użytkowników. W kwietniu 2013 roku Snapchatterzy przesyłali 150 mln obrazów dziennie, w czerwcu 200 mln, we wrześniu 350, listopadzie 400 mln (więcej, niż Facebook) – natomiast w październiku 2012 r. było to 20 mln. W listopadzie 2015 r. Snapchat ogłosił, że osiągnął 6 miliardów wyświetleń wideo dziennie. Dla porównania, w maju liczba ta wynosiła 2 miliardy. To nie koniec wzrostu – w kwietniu 2016 r. użytkownicy oglądali 10 miliardów filmów dziennie. Systematyczny wzrost pokazuje to, że filtry, soczewki, naklejki i rozszerzona rzeczywistość są tym, czego oczekują młodzi użytkownicy aplikacji.

Snapchat w 2016 roku ogłosił, że z aplikacji korzysta 158 mln użytkowników, a obecnie jest to 208 mln.

https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/snapchat-wyniki-finansowe-2019-rok-218-mln-uzytkownikow

2013

Na początku 2013 r. zaczęła działać aplikacja mobilna i serwis społecznościowy Vine, należąca do Twittera. Jej funkcją była możliwość publikowania 6-sekundowych filmów. W kwietniu 2013 r. aplikacja  była najczęściej pobieraną w App Store, jednak niedługo po tym Instagram wdrożył  podobną funkcję. W 2016 r. zaprzestano rozwijania Vine, w styczniu 2017 r. zmieniono nazwę na Vine Camera. Od 2019 r. pełne archiwum Vine nie jest już dostępne.

https://vine.co/

2018

2 sierpnia 2018 r. po połączeniu z Musical.ly wystartował TikTok, aplikacja służąca do przesyłania krótkich filmów, a Chinach znana jako Douyin. TikTok i Douyin działają na tej samej zasadzie, ale na innych serwerach i ze względu na chińską cenzurę, różnią się treścią. Start-up ByteDance po raz pierwszy uruchomił Douyin we wrześniu 2016 r. Jednak dopiero w 2018 r. aplikacja stała się dostępna na całym świecie. Jeśli chcecie wiedzieć więcej o TikToku zachęcam do lektury naszego artykułu Chiński fenomen – TikTok.

Media społecznościowe na świecie

Na świecie pierwsze miejsce należy do Facebooka. Wyniki badania Gemius/PBI opracowane przez Wirtualnemedia.pl. mówią, że serwisami o największym zasięgu w maju 2020 r. był Facebook (77,43%), Instagram (30,35%) i Twitter (20,50%), a za z nimi: Pinterest, wykop.pl, chomkuj.pl, siepomaga.pl, Reddit, TikTok i nk.pl.

Wspomnę jeszcze o mniej znanych serwisach, ale popularnych na określonych obszarach. W 2011 r. swoją premierę miał chiński komunikator internetowy i portal społecznościowy WeChat, który obecnie znajduje się na 5. miejscu listy najpopularniejszych serwisów społecznościowych na świecie. W Rosji i krajach Europy Zachodniej i Azji popularny jest serwis społecznościowy VK założony w 2006 r. zwany rosyjskim odpowiednikiem Facebooka. VK jest głównym konkurentem OK (odnoklassniki.ru) powstałym w tym samym roku – OK przypomina Naszą Klasę. Poniżej wykres Google Trends pokazujący na przykładzie trzech serwisów (Myspace, Friendster, Facebook), jak wyglądała przewaga najpopularniejszego serwisu społecznościowego na świecie.

Podsumowanie

W ciągu 25 lat media społecznościowe za sprawą technologii ewoluowały. Podobnie zresztą, jak potrzeby i zachowania użytkowników na całym świecie. Wiele serwisów musiało ustąpić miejsca konkurencji, która idealnie wpasowała się w potrzeby rynku. Wciąż trwa wyścig między najpopularniejszymi z nich. Social media na trwałe wpisały się w przestrzeń publiczną i osobistą. Ludzie na całym świecie (m.in.: marki, politycy, instytucje państwowe) korzystają z sieci społecznościowych, blogujących, konsumenckich czy dających możliwość udostępniania treści, w tym pole do wymiany poglądów. Po tym jak miał miejsce pierwszy wirtualny kontakt przy pomocy wiadomości  (w 1971 r. Ray Tomlinson wysłał pierwszego e-maila), komunikacja zyskała nową odsłonę. Trwa to do dzisiaj, mimo, że większości z nas media społecznościowe już nie zadziwiają. Kto, wie, być może za kilkanaście lub kilkadziesiąt lat powstaną kolejne opracowania, w których to nie Facebook będzie odgrywał wiodącą rolę…

Na zakończenie zachęcam do objerzenia filmu prezentującego najpopularniejsze platformy społecznościowe od 1997 do 2020 roku.