Kościół a nowe media

Dzisiaj od struktur organizujących życie religijne oczekuje się, prowadzenia komunikacji uwzględniającej nowe media. Kościół potrzebuje mediów, a wykorzystanie dostępnych środków i kanałów komunikacji czyni go dostępnym i bliskim dla ludzi. Co łączy Kościół i marketing? Czy wydawnictwo katolickie potrzebuje reklamy? Jaką rolę w Kościele pełnią media społecznościowe? Postanowiliśmy przyjrzeć się tym zagadnieniom. Przybliżamy temat nowych mediów i znaczenie Internetu w komunikacji zachodzącej wewnątrz wspólnoty religijnej oraz jego rolę w przekazie kierowanym poza Kościół.

Spis treści:

1. Nowe media w nauczaniu Kościoła
2. Parafia w dobie Internetu
3. Internet narzędziem komunikacji w Kościele
4. Komunikacja wiernych w Internecie
5. Księgarnie i wydawnictwa katolickie
6. Marketing w Kościele
7. Streszczenie
8. Podsumowanie

Nowe media w nauczaniu Kościoła

Termin nowe media znany jest od lat 60. XX wieku. Magdalena Szpunar w publikacji „Czym są nowe media – próba konceptualizacji” (Studia medioznawcze, nr 4, 2008 r.) wymienia cechy nowych mediów, a wśród nich interaktywność, dostęp indywidualnych użytkowników (jako odbiorców i nadawców), wszechobecność, wielość sposobów użycia i otwartość. Autorka wskazuje, że w teorii mediów nie ma jednego stanowiska co do ich definicji. W artykule czytamy, że  „Popularna encyklopedia mass mediów” nowe media określa, jako wszelkie techniki przekazu i technologie stosowane od połowy lat 80.

Internet i dwukierunkowość komunikacji wymusiły na Kościele zmianę w metodach ewangelizacji. Dokonały się również przeobrażenia w zarządzaniu strukturami wewnętrznymi odpowiedzialnymi za przekazywanie nauki. W Kościele wraz z rosnącym znaczeniem środków masowego przekazu zaszły przekształcenia w definiowaniu dialogu z wiernymi na poziomie doktryny. Podczas Soboru Watykańskiego II (11 października 1962 r. – 8 grudnia 1965 r.) ogłoszono Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli Inter mirifica (4 grudnia 1963 r.). Mowa w nim o utworzeniu specjalnego urzędu przy Stolicy Apostolskiej w sprawie środków przekazu społecznego – Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu. Rada pełni swoją funkcję od 1964 r., ale do 1989 r. robiła to pod nazwą Papieskiej Komisji ds. Środków Społecznego Przekazu. Obecnie jej działalność odbywa się w ramach Sekretariatu ds. Komunikacji.

W Inter mirifica (w punkcie 18) wskazano na potrzebę utworzenia dnia mającego wesprzeć różnorodne „formy apostolstwa Kościoła odnośnie do środków przekazu społecznego”. Tak też 7 maja 1967 r. po raz pierwszy odbył się Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu. Każdego roku w tym dniu papież wygłasza orędzie związane ze środkami przekazu. Pierwsze orędzie wygłosił Paweł VI, a zatytułowane było "Środki społecznego przekazu ważnymi elementami cywilizacji".

papież Paweł VI 

Dokumentem wykonawczym Inter mirifica jest Instrukcja duszpasterska o środkach społecznego przekazu Communio et progressio. Prace nad dokumentem trwały kilka lat, a jego ogłoszenie nastąpiło 23 maja 1971 r. Instrukcja porusza m.in. temat oddziaływania środków społecznego przekazu w społeczeństwie, w tym kwestie: opinii publicznej, prawa do otrzymywania i udzielania informacji, roli środków społecznego przekazu w wychowaniu, kulturze i rozrywce, reklamy. Omawia działalność katolików w tej dziedzinie, również w zakresie konkretnych środków takich, jak publikacje, kino, radio i telewizja, teatr. Na końcu czytamy: „Niniejsza Instrukcja pastoralna dowodzi, że Kościół zdaje sobie sprawę, iż z każdym dniem staje wobec coraz to bezwzględniejszej konieczności zabrania głosu i nawiązania kontaktu z ludźmi zawodowo pracującymi w dziedzinie przekazu społecznego.”

W latach 80. powstała sieć RIIAL, w ramach której rozbudowywano serwisy informacyjne w języku hiszpańskim i „formowano generację pracowników administracji kościelnej i specjalistów w zakresie nowych technologii w duchu katolickim, a jednocześnie współczesnym.” (J. Kloch, „Kościół w Polsce wobec Web 2.0”, Kielce 2013, s. 57).

RIIAL (La Red Informática de la Iglesia en América Latina) jest dziś określana jako sieć komunikacyjna i cyfrowe duszpasterstwo Kościoła w Ameryce Łacińskiej. Pierwotnym założeniem było stworzenie sieci jednoczącej Konferencje Episkopatów Ameryki Łacińskiej. Zamiana nastąpiła w 2003 r., a na skutek rekonstrukcji, RIIAL stała się organem kościelnym, który zachęca i wspiera w korzystaniu z mediów komputerowych osoby chcące stosować nowe technologie komunikacyjne.

Jan Paweł II w orędziu "Misja Kościoła w erze komputerów" przekazanym z okazji 24. Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu w 1990 r., mówił o postępie technologicznym zmieniającym oblicze ziemi, pogłębieniu dialogu ze współczesnym światem i okazaniu zaufania młodzieży, która szybko przystosowuje się do „kultury komputerów”. W orędziu z 2002 r. "Internet: nowe forum głoszenia Ewangelii" przekazał, że Kościół podchodzi do Internetu z realizmem i zaufaniem, a Internet jest środkiem, a nie celem samym w sobie.

https://ekai.pl/

Benedykt XVI w 2009 r. orędzie "Nowe technologie, nowe relacje. Trzeba rozpowszechniać kulturę szacunku, dialogu i przyjaźni" kierował przede wszystkim do pokolenia cyfrowego. Wskazał na zmianę podstawowych modeli komunikacji i relacji międzyludzkich pod wpływem nowych technologii cyfrowych. Natomiast papież Franciszek, w ubiegłym roku, w orędziu na 53. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu „«Wszyscy tworzymy jedno» (Ef 4, 25). Od wirtualnych wspólnot społecznościowych do wspólnot ludzkich” mówił między innymi o sieciach społecznościowych – zaletach i zagrożeniach, jakie niosą (np. cyberprzemoc).

Parafia w dobie Internetu

Główny Urząd Statystyczny w 2018 r. przeprowadził badania spójności społecznej dotyczące życia religijnego mieszkańców Polski. Wynika z nich, że prawie 94% osób w wieku od 16 lat deklaruje przynależność do wyznania religijnego, z czego 91,9% badanych do Kościoła rzymskokatolickiego. Według danych pochodzących z Rocznika Statystycznego Kościoła Katolickiego w Polsce "Annuarium Statisticum Ecclesia in Polonia AD 2020” w 2018 r. mieliśmy 10 356 parafii.

Odkąd Internet stał się narzędziem komunikacyjnym we wspólnotach, a korzystanie z technologii powszechne, strona internetowa parafii, diecezji czy zgromadzenia zakonnego to dziś oczekiwany przez parafian model komunikacji. Z „Annuarium Statisticum Ecclesiae in Polonia AD 2018” wynika, że w 2016 roku 55% parafii miało stronę, 39% nie posiadało własnej witryny, a 6% było w trakcie tworzenia strony internetowej parafii. Najczęściej stronę internetową prowadzono w parafiach diecezji katowickiej (86%) i warszawskiej (81%). Profil w social media posiadało 17% parafii w Polsce.

W Komunikacie CBOS „Korzystanie z religijnych stron i portali internetowych” z 2016 r. czytamy, że 18% respondentów wśród stron i portali internetowych wymienia strony instytucji, w tym parafii. 46% badanych deklarowało, że na stronach religijnych szuka informacji o aktualnych wydarzeniach w lokalnej parafii lub wspólnocie, 36% informacji z życia Kościoła, do którego należą, a 29% rozważań i artykułów.

Za przykład strony internetowej parafii niech posłuży witryna parafii na Służewie w Warszawie, prowadzonej przez zakon dominikanów. Strona oferuje użytkownikom szereg rozwiązań: możliwość zgłaszania intencji mszalnych online, dostęp do ogłoszeń parafialnych, informacje sakramentach udzielanych w parafii, godzinach uroczystości, materiały audio. Ze strony przeniesiemy się do social media parafii – YouTube, SoundCloud, konta na Twitterze i strony na Facebooku.

http://sluzew.dominikanie.pl/

Tworzenie strony internetowej parafii obok wdrożenia standardowych funkcjonalności powinno uwzględniać specyfikę danej parafii. Strona internetowa parafii ma za zdanie przede wszystkim informować, ale i ułatwiać dostęp do Kościoła. Publikowane treści powinny mieć związek z tym, co faktycznie parafia jest w stanie zaoferować.

Internet narzędziem komunikacji w Kościele

Polski Kościół posługuje się wszystkimi mediami – prasą (też w wersji elektronicznej), radiem, Internetem. Nie ulega wątpliwości, że to właśnie Internet, a nie prasa czy telewizja, jest medium najczęściej wykorzystywanym przez młode osoby do poszukiwania informacji dotyczących wiary i Kościoła. Najczęstszym powodem korzystania ze stron internetowych (według wspomnianego Komunikatu CBOS) o tematyce religijnej jest uzupełnienie religijnej aktywności mającej miejsce poza Internetem.

Deklaracje użytkowników internetu korzystających z religijnych stron i portali internetowych, Korzystanie z religijnych stron i portali internetowych, Komunikat z badań NR 93/2016

W Polsce od lat portale o tematyce religijnej cieszą się zainteresowaniem. Jeśli chodzi o ubiegłby rok, to według danych pochodzących z badania Gemius/PBI za listopad 2019 r. a opracowanych przez wirtualnemedia.pl, najpopularniejszym serwisem o tematyce religijnej był deon.pl. Stronę odwiedziło 711, 8 tys. internautów, wykonując przy tym 3,78 mln odsłon. Na drugim miejscu pod względem liczby użytkowników znalazł się serwis gosc.pl z 705,3 tys. odwiedzających i 7,73 mln odsłon. Strony te miały najlepszy zasięg w zestawieniu. Witryną z największą liczbą odsłon (29,54 mln) była jw.org – strona kierowana do świadków Jehowy została odwiedzona przez 398,2 tys. internautów.

Jak sytuacja wygląda w tym roku? Według badań za sierpień 2020 r., najpopularniejszą stroną religijną w Polsce jest jw.org, którą odwiedziło 891,1 tys. użytkowników, generując przy tym 77,49 mln odsłon. Na drugim miejscu znalazła się strona gosc.pl, mająca 2,1 mln odsłon, odwiedzona przez 621,1 tys. użytkowników. Natomiast 616,4 tys. użytkowników wygenerowało 3,04 mln odsłon strony deon.pl. Innymi popularnymi serwisami o tematyce religijnej w ostatnim czasie są radiomaryja.pl, niedziela.pl, aleteia.org, tezeusz.pl, stacja7.pl, wiara.pl, adonai.pl, opoka.org.pl.

Zatrzymajmy się na deon.pl. Według wirtualnemedia.pl, w lipcu 2019 r. ze strony skorzystało 1,49 mln użytkowników wykonując przy tym 8,44 mln odsłon. Mimo obecnego spadku, serwis ten od wielu lat jest wciąż jednym z najbardziej rozpoznawalnych. Na przykład, według danych z badania Gemius/PBI w czerwcu 2016 r., deon.pl znalazł się na 1. miejscu najczęściej odwiedzanych serwisów o tematyce religijnej przez osoby w wieku 15-24 lat. Tak też było w lipcu 2014 r. – wówczas stronę odwiedziło 420 tys. użytkowników, co dało 1. pozycję w zestawieniu 10 najpopularniejszych stron religijnych.

https://deon.pl/

DEON.pl jest katolickim portalem informacyjnym założonym w 2009 r. i prowadzonym przez Towarzystwo Jezusowe i Wydawnictwo WAM. Jak czytamy na stronie, jego misją jest dostarczanie użytkownikom informacji na temat ważnych wydarzeń społecznych, komentowanie oraz interpretowanie ich punktu widzenia Kościoła. Serwis w pełni realizuje założenia sieci Web 2.0 pozwalając użytkownikom na komentowanie zamieszczanych treści, zarówno na stronie, jak i w social media – DEON jest obecny na Facebooku, Instagramie i Twitterze. W serwisie znajdują się działy takie, jak Świat, Kościół, Wiara, Po godzinach, Inteligentne Życie, Czytelnia i inne.

Jezuici stworzyli również projekt faceBóg, który ma przybliżyć Ewangelię i pokazać, że katolicy mogą odnaleźć Boga wszędzie, nawet na Facebooku.

https://www.facebook.com/facebogpl

Z DEON.pl przejdziemy również do Modlitwy w drodze. Jest to strona, na której znajdują się kilkunastominutowe rozważania Ewangelii w formie tekstowej i dźwiękowej. Modlitwa w drodze dostępna jest również w formie aplikacji.

Aplikacja Modlitwa w drodze w Google Play

Aplikacje są powszechną formą wspierania praktyk religijnych. Możemy spotkać się z aplikacjami do czytania Pisma Świętego, oglądania nabożeństw online, z cytatami czy związanymi z konkretnymi formami modlitwy (np. Droga Krzyżowa, różaniec, śpiewnik pieśni). Swoją aplikację ma również tygodnik „Gość Niedzielny”.

Aplikacja Pismo Święte w Google Play

W ostatnim czasie w związku z sytuacją epidemiologiczną, sporą popularnością cieszą się Msze transmitowane w Internecie, jak również w radiu i telewizji. W marcu tego roku Msze online transmitowały nie tylko stacje telewizyjne i radiowe o charakterze religijnym, ale również platforma WP Pilot czy serwis tvn24.pl. Przekaz taki nie jest zjawiskiem nowym – transmisje Mszy w Polskim Radiu trwają od 1980 r.

Komunikacja wiernych w Internecie

Benedykt XVI w orędziu na 47. Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu mówił o cyfrowych sieciach społecznościowych. Świat cyfrowy jest dla wielu młodych osób częścią codziennej rzeczywistości, a uważne zrozumienie zjawiska warunkiem znaczącej w nim obecności. W  orędziu „Portale społecznościowe: bramy prawdy i wiary; nowe przestrzenie dla ewangelizacji" czytamy, że sieci społecznościowe mogą być narzędziem ewangelizacji, ale także czynnikiem ludzkiego rozwoju. Rzecznik Konferencji Episkopatu Polski, Ks. Leszek Gęsiak, w wywiadzie na temat obecności Kościoła w mediach społecznościowych dla Polsat News i Radia Warszawa stwierdził, że nie wyobraża sobie działalności w przestrzeni publicznej bez udziału mediów społecznościowych.

Kościół poprzez social media nie tylko ewangelizuje, ale edukuje, tworzy płaszczyznę do wspólnego przeżywania wydarzeń i budowania wewnątrzwspólnotowych relacji. Media społecznościowe są również narzędziem promocji, zarówno dla instytucji kościelnych, jak i firm – księgarni i wydawnictw katolickich. Nawet zwierzchnik Kościoła katolickiego ma swoje oficjalne konta na portalach społecznościowych. Na Instagramie papieża Franciszka obserwuje 7,2 mln użytkowników, a na Twitterze milion osób.

https://www.instagram.com/p/CGfOUb2ofxS/

Konferencja Episkopatu Polski również prowadzi oficjalne konta społecznościowe: na Facebooku, Twitterze, YouTube, Flickr.

https://twitter.com/EpiskopatNews

Nie tylko instytucje, ale i duchowni są aktywni w social media. Działają na Facebooku czy YouTube, piszą książki, prowadzą blogi. Jedną z najbardziej znanych postaci w Kościele, zwłaszcza wśród młodych i korzystających z sieci, jest o. Adam Szustak. Swoją działalność rozpoczął od kanału na YouTube i cyklu „Langusta na palmie”. Dominikanin jest autorem serii odcinków i vlogów publikowanych na YouTube oraz audiobooków i książek (np. „Nocny złodziej”, „Szusta rano”, „Plaster miodu”).

https://www.youtube.com/user/Langustanapalmie

Równie znanym w środowisku katolickim był duszpasterz, kaznodzieja, autor książek – ks. Piotr Pawlukiewicz (1960-2020). Jego filmy notują kilkaset tysięcy, a niekiedy miliony wyświetleń na YouTube, a spotkania przyciągały tłumy. Duchownym, który sprawnie korzystał z mediów, prowadząc m.in. vlog w serwisie boskatv.pl, był ks. Jan Kaczkowski (1977-2016). Jego książki („Życie na pełnej petardzie. Czyli wiara, polędwica i miłość” czy „Szału nie ma, jest rak”) opisujące zmagania z chorobą zostały bardzo dobrze przyjęte przez czytelników.

https://www.facebook.com/zycienapelnejpetardzie/

W serwisie YouTube znajdziemy oficjalne kanały Dominikanów, Jezuitów, instytucji jaką jest Centrum Opatrzności Bożej, parafii. Marek Robak w publikacji z 2014 r. „Duszpasterstwo w kulturze Internetu” pisze o kilku modelach e-duszpasterstwa realizujących następujące cele: informacja, interakcja, dostęp do treści, świadectwo, wspólnota (grupy w serwisach społecznościowych), modlitwa, multimedia.

https://www.facebook.com/ksm.polska/

W mediach społecznościowych działają również instytucje i osoby związane z Kościołem. Mowa o fanpage organizacji, np. najbardziej znanych – Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży w Polsce czy Ruchu Światło-Życie, a także stron dziennikarzy specjalizujących się w tematyce religii i Kościoła czy grupach zamkniętych skupionych wokół inicjatyw, wydarzeń, tematów (np. parafialnych).

Księgarnie i wydawnictwa katolickie

Już we wspominanym dokumencie Inter mirifica czytamy o publicznym przekazywaniu informacji o wydarzeniach i sprawach oraz tworzeniu „prawdziwie katolickiej prasy”. Dziennikarstwo i media były widoczne szczególnie w nauczaniu Jana Pawła II. W encyklice Redemptoris missio mówił, że świat środków przekazu jest pierwszym „areopagiem” współczesnym, a nowe pokolenia wzrastają w świecie zależnym od mass-mediów. Jan Paweł II został nawet nazwany Papieżem mediów – jest autorem ponad 200 wypowiedzi o mediach i dziennikarstwie („Dziennikarz znakomity” według Jana Pawła II. ks. Antoni Lewek, Łódzkie Studia Teologiczne 2008, 17).

W przypadku prasy (i to nie tylko katolickiej) od jakiegoś czasu obserwujemy spadek zainteresowania. Dotknęło to również drukowane wydawnictwa Katolickiej Agencji Informacyjnej, która zakończyła tworzenie dwóch tygodników – „Wiadomości KAI” i „Życie Kościoła”. KAI została powołana przez Konferencję Episkopatu Polski w 1993 r. Jednym z celów przyświecających utworzeniu agencji było obecność „informacji religijnej w strumieniu informacyjnym”. KAI jest największą agencją katolicką w  Europie Środkowo-Wschodniej i drugą co do wielkości w Europie.

Według analiz tygodników opinii zamieszczanych regularnie w wirutalnemedia.pl, w styczniu liderem sprzedaży był „Gość Niedzielny” – miano lidera ma od wielu lat – a za nim tygodniki takie, jak „Polityka”, „Newsweek Polska” czy „Do Rzeczy”. W obliczu ograniczonej aktywności i większej roli Internetu, wydawcy prasy napotykają problemy. W pierwszym kwartale tego roku „Gość Niedzielny” zanotował największy spadek od 2011 r. Przyczyniła się do tego epidemia, ponieważ prasa katolicka dystrybuowana jest przez parafie. Od marca zmniejszyła się liczebność uczestników nabożeństw, co wpłynęło na sprzedaż.

Obok wymienionych już form wykorzystywania nowych mediów, nie sposób pominąć książki, a co za tym idzie księgarni i wydawnictw katolickich. Oto kilka przykładów.

Jedno z najbardziej znanych to wydawnictwo z siedzibą w Poznaniu, które jednocześnie prowadzi sprzedaż internetową. W drodze zostało założone przez polską prowincję dominikanów. W sklepie znajdziemy e-booki, multimedia, książki (w tym książki dla dzieci) czy wydawany od 1973 r. miesięcznik "W drodze".

https://www.wdrodze.pl/

Pallottinum to wydawnictwo i drukarnia prowadzone przez Pallotynów. Zostało założone w 1948 r. w Poznaniu. Najbardziej znaną publikacją drukowaną Pallottinum jest Biblia Tysiąclecia.

https://www.pallottinum.pl/

Księgarnia św. Jacka to zarówno działalność sprzedażowa, jak i wydawnicza archidiecezji katowickiej sięgająca 1925 r. Księgarnie znajdują się w całym regionie i wielu miastach, a korzystać z oferty można również poprzez e-sklep.  Internetowe księgarnie katolickie sprzedają nie tylko książki i czasopisma, ale  także dewocjonalia i gadżety. Przykładem jest sklep internetowy Dobroci.pl, którym znajdziemy produkty wydawnictwa STACJA7, książki, modlitewniki, audiobooki i wiele innych.

Wiele księgarni w Polsce ma już wyrobioną markę, co dotyczy też autorów książek religijnych. Jednak budowana przez lata pozycja, z uwagi na powszechny dostęp do mediów, napotyka konkurencję. Może nie tyle rozpoznawalną, tj. zakorzenioną w świadomości konsumentów, ile sprawnie wykorzystującą komunikację online. Promocja księgarni katolickiej i reklama wydawnictwa katolickiego wydaje się więc koniecznością.

Jak promować księgarnie katolickie i wydawnictwa religijne? Warto być w social mediach, ale nie tylko reklama wygeneruje zysk i rozpoznawalność. Przykładem promocji wydawnictwa katolickiego jest strona na Facebooku „Wydawnictwo W drodze”, na którym pojawiają się posty informujące o nowościach. Już samo prowadzenie kanału w mediach społecznościowych pozycjonuje markę.

https://www.facebook.com/WydawnictwoWdrodze

Warto wdrożyć newsletter, poprzez który powiadomimy o nowościach i promocjach, tak jak robi to sklep Dobroci.pl.

https://dobroci.pl/newsletter/

A jak reklamować książki religijne? Tutaj Facebook również przychodzi z pomocą. Wielu autorów tworzy fanpage dla swoich publikacji, jak ten niżej poświęcony książce „Łobuzy. Grzesznicy mile widziani” autorstwa Grzegorza Kramera, Piotra Żyłki i Łukasza Wojtusika czy wyżej „Życie na pełnej petardzie”.

https://www.facebook.com/grzesznicymilewidziani

Nie zapominajmy o reklamie produktowej Google dla poszczególnych tytułów, co obrazuje poniższy screen.

Promocja księgarni katolickiej to nie tylko reklama. To także widoczność w wynikach wyszukiwania i Google Maps. Nie zawsze użytkownik zna adres księgarni lub strony internetowej, a bywa, że nie pamięta nazwy. Dlatego warto korzystać z popularnych fraz regionalnych typu „księgarnia religijna warszawa”. Google pokaże wyniki na podstawie kategorii działalności. Jak Google tworzy rankingi? Bierze pod uwagę trafność, czyli wyszukiwane hasło, lokalizację i rozpoznawalność firmy. Czynniki te ulegają co jakiś czas zmianie, co warto śledzić na bieżąco.

Księgarnie i wydawnictwa katolickie oferują również czasopisma, a te o tematyce religijnej mają w Polsce długą historię. Wspomnijmy o „Rycerzu Niepokalanej” – miesięczniku ukazującym się od 1922 r. Pierwszym redaktorem czasopisma był święty Kościoła katolickiego i męczennik okresu II Wojny Światowej, Maksymilian Maria Kolbe.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Rycerz_Niepokalanej

Korzystanie tylko z jednego kanału komunikacji nie sprawdza się w czasach kryzysu. Podobnie, jak wiele sklepów i przedsiębiorstw musiało podjąć wyzwanie pod hasłem „online”, tak i wydawcy czasopism katolickich muszą wejść na inny poziom komunikacji. To nie tylko problem epidemii, ale kwestia oczekiwań związanych z Kościołem. Sytuacja, z jaką mierzymy się przyspieszyła ten proces. Na przykład dla wielu młodych ludzi to media społecznościowe są pierwszym źródłem informacji.

https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/sprzedaz-tygodnikow-opinii-i-kwartal-2020-polityka

Marketing w Kościele

Mimo że pojęcie działalności marketingowej w Kościele jest mało popularne, a niekiedy budzi zdziwienie, to powyższe powiązania Kościoła z mediami nie pozostawiają złudzeń. Jednak warto rozdzielić dwie płaszczyzny – nastawioną na sprzedaż, jak to ma miejsce w przypadku księgarni katolickich i wydawnictw – i ukierunkowaną na relacje, dialog i budowanie zaangażowania wśród członków wspólnoty. Ta druga ma miejsce wśród przedstawicieli hierarchii kościelnej, duchownych, parafii i organizacji społecznych. Nowe media, począwszy do prasy, telewizji i radio, po wszystkie rozwiązania internetowe, dla ludzi oznaczają wybór a dla Kościoła wyzwanie.

Arcybiskup John Foley, pełniący w latach 1984–2007 funkcję przewodniczącego Papieskiej Rady ds. Środków Społecznego Przekazu, mówił, że „Kościół od 2000 lat nie robi nic innego, tylko prowadzi kampanię marketingową.” (Cytat z wywiadu: „Marka Kościół” Eryk Mistewicz, Marek Magierowski, numer 4, 2012 r.). Korzystanie z technologii zmienia się i zmieniają się formy przekazywania informacji. Ludzie nie tylko poszukują informacji, ale sprawnie weryfikują to, co widzą i słyszą. Postawa osób związanych z Kościołem i organizacjami katolickimi oraz sposób komunikacji przekłada się na zainteresowanie, zwłaszcza młodych. Autentyczność i obecność wydają się kluczowe. Współczesnego Kościoła nie może zabraknąć w Internecie. 

Kościół może promować się przez usługi, produkty i osoby. Charyzma duchownych, sposób, w jaki mówią o ważnych sprawach, obrany model komunikacji (artykuły na blogu, video, nagrania audio) to istotne elementy strategii. Nowe media są pomostem między zaangażowaniem a budowaniem wspólnoty offline. To, co zaczęło się w sieci, przenosi się na obecność w wydarzeniach. Świadczą o tym tłumy na spotkaniach prowadzonych przez duszpasterzy znanych w mediach. Wydarzenia na skalę światową wymagają przede wszystkim obecności w social media. Światowe Dni Młodzieży mają swoją stronę, konto na Facebooku, Twitterze, Instagramie i YouTube – 2016 r. zgromadziły w Polsce ponad 3 miliony osób, a trzy lata wcześniej, w Rio de Janeiro na końcowej Mszy zebrało się ok. 3,7 miliona młodych.

Podsumowanie

Kościół i instytucje, które wkroczyły do świata Web 2.0 (co było nieuniknione) muszą grać według zasad panujących w przestrzeni mediów. Bez względu na głoszony przekaz, Internet rządzi się swoimi prawami. Internauta jest nie tylko odbiorcą, ale aktywnym komentatorem wydarzeń i twórcą treści. Zintensyfikowana aktywność użytkowników w Internecie pokazała, że obecność Kościoła w przestrzeni online powinna zostać pogłębiona. Dotyczy to nie tylko korzystania ze stron internetowych i mediów społecznościowych czy udziału w nabożeństwach transmitowanych przez telewizje i radia, ale także kupowania (np. książek).

Zwróćmy uwagę na dostosowanie przekazu i kanałów komunikacji do grupy docelowej. Małej społeczności z pewnością wystarczy strona internetowa parafii i np. aktywne prowadzenie konta na Facebooku. Większe parafie i organizacje korzystają już zazwyczaj z kilku kanałów. Podobnie jest z promocją księgarni katolickiej. Niewielka księgarnia działająca lokalnie będzie wymagała reklamy o nieco innym charakterze, niż wydawnictwo o zasięgu ogólnokrajowym.