Od 28 czerwca w Polsce zaczną obowiązywać przepisy Polskiego Aktu o Dostępności (PAD). Regulacjami zostanie objęty sektor prywatny, a w tym m.in. cała branża handlu elektronicznego. Z czym nowe wymogi prawne będą wiązać sie dla biznesu i jak dostosować do nich swoją organizację? W artykule przyjrzymy się najważniejszym kwestiom związanym z zapowiadanymi zmianami.
Spis treśći:
- Polski Akt o Dostępności - kogo będzie obowiązywać?
- Inkluzywność i dostępność - dlaczego to takie ważne?
- Skutki braku implementacji dostępności cyfrowej
- Inkluzywność a współczynnik konwersji
- Potrzeby użytkowników sieci - jak je zróżnicować?
- Jak dbać o inkluzywność i dostępność cyfrową?
- Użyteczność i dostępność - jak się ze sobą łączą?
- Streszczenie
- Podsumowanie
Polski Akt o Dostępności – kogo będzie obowiązywać?
Zacznijmy od European Accessibility Act – to unijna dyrektywa, która weszła w życie już w kwietniu 2019 roku. Wprowadza ona wspólne zasady dotyczące dostępności cyfrowej w całej Unii Europejskiej, regulując dostępność produktów, takich jak komputery, smartfony, automaty biletowe, ale też usług, takich jak np. e-commerce. Wszystkie państwa członkowskie zostały zobowiązane do wdrożenia nowych przepisów, a w Polsce zaczną one obowiązywać od 28 czerwca 2025 roku. Regulacjami, wynikającymi z Polskiego Aktu o Dostępności (PAD) objęty zostanie sektor prywatny, a w tym m.in.:
- usługi bankowości detalicznej,
- usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych,
- oferowanie, sprzedaż i tworzenie książek elektronicznych,
- cała branża e-commerce.
Jeśli więc prowadzimy np. sklep internetowy lub jest on jedną z części naszej strony – ustawa będzie nas obejmowała. W przypadku spotkania się z brakiem dostępności, obywatele ze szczególnymi potrzebami mogą zgłaszać skargi, a jeśli usługi nie zostaną dostosowane do nowych wymogów, ustawodawca przewidział odpowiedzialność finansową. Kary mogą sięgać 10 % obrotu, a nawet skutkować wyłączeniem serwisu.
Na zmiany warto jednak spojrzeć nie tylko w kontekście nowych zobowiązań, ale też zalet, które przepisy mogą przynieść biznesowi. Wdrażając dostępność, firmy otworzą się na kilka milionów nowych i lojalnych klientów z niepełnosprawnościami, ale także na seniorów w Polsce. Mogą zyskać także lepszą widoczność w sieci (Google lubi dostępność cyfrową) oraz zadbać o pozytywny wizerunek swojej marki.
Inkluzywność i dostępność – dlaczego to tak ważne?
Osoby niewidome to tylko jedna z grup, która może mieć trudności z korzystaniem ze stron internetowych. W Polsce jest ponad 3 miliony osób z potwierdzeniem niepełnosprawności. W rzeczywistości jest ich znacznie więcej – od 4 do 7 milionów. To z myślą o ułatwieniu im dostępu i korzystania z sieci powstały wytyczne WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). Są to wytyczne, którymi trzeba kierować się przy projektowaniu i wdrażaniu stron tak, aby były dostępne dla każdego – i nie chodzi tutaj tylko o osoby niepełnosprawne.
Każdy człowiek może znaleźć się w sytuacji, w której czasowo nie będzie w pełni sprawny fizycznie (złamania, skręcenia czy infekcje). Czasami utrudnione korzystanie z sieci będzie wynikać z kolei ze środowiska, w którym się znajduje i czynników zewnętrznych (np. rodzic trzymający dziecko na rękach i próbujący obsłużyć telefon wyłącznie jedną ręką, gdy menu umieszczone jest w najwyższej części strony, a smartfon jest sporych rozmiarów). Innym razem trudności będą wiązać się z wiekiem. Na ograniczenia, dotyczące korzystania z sieci trzeba więc patrzeć szeroko, zapewniając równy dostęp do usług wszystkim użytkownikom, niezależnie od sytuacji, w której się znajdują.
Skutki braku implementacji dostępności cyfrowej
Mowa tu nie tylko o potencjalnych karach finansowych, które mogą być nakładane na firmy za brak wdrożenia dostępności cyfrowej, ale także o negatywnych skutkach w kontekście działań digital marketingowych. Brak dostępności może mieć wpływ m.in. na niższe pozycje w wyszukiwarkach. Z badań wynika, że po przeanalizowaniu 847 stron internetowych – te, które miały zaimplikowaną dostępność cyfrową notowały o 12% wyższy ruch wyższy niż strony, które nie odpowiadają na potrzeby użytkowników.
Nie od dziś wiadomo, że User Experience mocno przenika się z SEO, a wyniki badań to tylko kolejny dowód na to, że dziś nie warto skupiać się już tylko na tym obszarze digital marketingu, a na SXO. Mimo że nie mówi się o tym oficjalnie – to im wyższy współczynnik odrzuceń (który może rosnąć przy niskiej dostępności), tym gorzej z perspektywy pozycjonowania. Do innych aspektów zaliczamy wspomnianą już też niższą konwersję (w wyniku barier) i szkody wizerunkowe.
Brak dostępności to także negatywne doświadczenia użytkowników, a co za tym idzie spadek lojalności i utrata klienta. W zależności od badania i od branży, w której działamy – pozyskanie nowego klienta jest od 5 do 25 razy droższe niż utrzymanie istniejącego.
Klienci, którzy pozostają w firmie, wydają z czasem więcej, polecają ją innym i wymagają mniej zasobów do utrzymania. Jeśli więc możesz zainwestować w doskonałą obsługę, spersonalizowane doświadczenia i bonusy lojalnościowe, zaoszczędzisz na kosztach marketingu, jednocześnie zwiększając swoje zyski. Implementacja dostępności cyfrowej jest więc inwestycją, która może przynieść firmie wymierne efekty.
Inkluzywność a współczynnik konwersji
Z perspektywy digital marketingu, kiedy analizujemy dane w Google Analytics, jedną z metryk na którą zwracamy szczególną uwagę, jest współczynnik konwersji. Zawsze chcemy, aby był on jak najwyższy i dzielimy ludzi na tych, którzy dokonali i nie dokonali konwersji – patrzymy zerojedynkowo. Tymczasem wśród tych, którzy nie konwertują są osoby, które mogą być np. na wyższym etapie lejka, dopiero porównywać ceny i oferty, a nie tylko te, które są na etapie podejmowania konkretnej decyzji zakupowej.
Musimy pogodzić się z tym, że nie przekonamy do zakupu wszystkich naraz, ale jeśli nasza strona nie będzie dostępna cyfrowo – znacznie ograniczymy sobie możliwość konwertowania użytkowników. Zapewnienie dostępności cyfrowej to nie tylko kwestie wizerunkowe czy wymóg związany z nowymi przepisami, ale realna szansa na poprawę wyników biznesowych.
Potrzeby użytkowników sieci – jak je zróżnicować?
Aby dostosować stronę do potrzeb użytkowników – trzeba uświadomić sobie ich zróżnicowanie m.in. pod kątem wieku, pochodzenia kulturowego czy umiejętności technologicznych.
- Wzrokowe, słuchowe, ruchowe – mamy różnego rodzaju niepełnosprawności. W przypadku osób niewidomych rozwiązaniem może być wprowadzenie aplikacji ze specjalnym czytnikiem ekranu.
- Dzieci, dorośli seniorzy – użytkownicy są w różnym wieku. Projektując warto uwzględnić potrzeby osób starszych, stosując choćby duże i czytelne fonty.
- Różne języki i style komunikacji – jesteśmy różni także pod kątem pochodzenia kulturowego i używanego na co dzień języka. Dobrze jest wdrożyć dostępność języków dla użytkowników z całego świata.
- Od początkujących – różne są także nasze umiejętności technologiczne, dlatego komunikaty stosowane na stronach internetowych muszą być jasne.
- Urządzenia, sytuacje – liczy się również kontekst użytkowania. Dbajmy o responsywność.
Jak dbać o inkluzywność i dostępność cyfrową?
Inkluzywność dotyczy nie tylko podmiotów funkcjonujących w sieci. Można rozumieć ją jako swego rodzaju kulturę organizacyjną i tworzenie środowiska, w którym każdy człowiek jest akceptowany i znajduje odpowiedź na swoje potrzeby.
Próbując wytłumaczyć jej znaczenie na przykładzie – można przyjrzeć się m.in. działaniom marki InPost. Ta wprowadziła rozwiązanie takie, jak „Strefa ułatwionego dostępu”, która umożliwia osobom niskorosłym zamawianie paczek do skrytek położonych w niższych częściach paczkomatów (na wysokości między 30 a 150 cm). To przykład bezpośredniej odpowiedzi na potrzeby zgłaszane przez użytkowników.
A jakie praktyki można stosować w sieci? Dodawanie napisów do filmów, zapewnienie alternatywnych tekstów do obrazów, ułatwienia nawigacji za pomocą klawiatury, zwiększenie kontrastu czy czcionek to tylko niektóre z możliwych działań.
Zapisz się na newsletter i bądź na bieżąco z naszymi artykułami z bloga. Nie przegap najciekawszych naszych wpisów.
Administratorem udostępnionych przez Ciebie danych osobowych jest Ideo Force Sp. z o.o. Podanie danych osobowych jest dobrowolne, jednak ich niepodanie uniemożliwi świadczenie usług na Twoją rzecz. Dowiedz się więcej o zasadach przetwarzania Twoich danych osobowych oraz przysługujących Ci uprawnieniach w Polityce prywatności.
W projektowaniu pod kątem inkluzywności należy przestrzegać 4 podstawowych zasad, wynikających ze wspomnianego już wcześniej WCAG:
- Postrzegalność – czy treści są możliwe do zobaczenia, usłyszenia czy innego postrzegania?
- Funkcjonalność – czy jest np. możliwość nawigowania po stronie w inny sposób niż tylko z pomocą myszki?
- Zrozumiałość – czy treści są jasne, logiczne i proste w odbiorze?
- Solidność – czy strona wspiera technologie asystujące i inne przeglądarki?
W celu zbadania czy strona jest dostępna cyfrowo, można przeprowadzić audyt dostępności strony. Ten pomoże zidentyfikować obecne bariery i obszary wymagające poprawy. Taki audyt może dać Ci ogólną ocenę dostępności, uporządkowaną listę znalezionych błędów oraz sugestie na temat tego, w jaki sposób je poprawić.
W takich audytach wykorzystuje się różne formy badawcze. Może to być np. analiza automatyczna, ręczna, testy z wykorzystaniem technologii asystujących, czy też te przeprowadzane na użytkownikach. Audyt może łączyć w sobie nawet kilka z wymienionych form badań. Wynikiem przeprowadzonej analizy będzie raport, który w zależności od przeprowadzającego go eksperta, może wyglądać różnie – nie ma jednego odgórnie ustalonego szablonu. Audyt powinien jednak jasno wskazywać, które elementy strony należy zoptymalizować, aby zapewnić dostępność cyfrową na wysokim poziomie.
O integracji zasad dostępności w procesie projektowania (WCAG) warto myśleć już na wczesnych etapach przygotowywania nowych funkcji czy zmian w istniejących już elementach serwisu. Duże znaczenie ma Design Thinking, który pomoże zastosować odpowiednie rozwiązania. Interfejs i technologie wspierające użytkownika to jedno, ale równie ważna jest dostępność na poziomie kodu – ten także powinien być tworzony z myslą o niej. Obejmuje to m.in. odpowiednie stosowanie semantyki HTML, ARIA (Accessible Rich Internet Applications) oraz zapewnienie, że wszystkie elementy interaktywne są dostępne i obsługiwane przez czytniki ekranowe. Na dostępność nie można patrzeć jak na jednorazowe działanie, ale jak na proces ciągły. Regularne aktualizacje i testy, zwłaszcza po wprowadzeniu nowych funkcji lub treści, są niezbędne, aby zapewnić, że strona pozostaje dostępna dla wszystkich użytkowników.
Użyteczność i dostępność – jak się ze sobą łączą?
Użyteczność jest jednym z kluczowych elementów dostępności cyfrowej, choć te dwa pojęcia nie są tożsame i skupiają się na różnych aspektach interakcji z cyfrowymi produktami.
Wiemy już, że dostępność cyfrowa koncentruje się przede wszystkim na zapewnieniu, że produkty i usługi cyfrowe są dostępne dla wszystkich użytkowników, w tym osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Dostępność obejmuje takie aspekty jak m.in.:
- Możliwość korzystania z produktu przez osoby niewidome lub słabowidzące za pomocą czytników ekranu.
- Możliwość obsługi produktu przez osoby z ograniczeniami ruchowymi, które mogą używać alternatywnych urządzeń wejściowych, takich jak klawiatury adaptacyjne czy przełączniki.
- Dostosowanie treści dla osób niedosłyszących poprzez zapewnienie napisów lub transkrypcji dźwięków.
Użyteczność odnosi się z kolei do ogólnego doświadczenia użytkownika przy interakcji z produktem, w tym łatwości używania, intuicyjności nawigacji i efektywności w osiąganiu celów. Użyteczność jest ważna dla wszystkich użytkowników i dotyczy pytań, takich jak m.in.:
- Czy użytkownicy mogą szybko i łatwo znaleźć to, czego szukają na stronie internetowej?
- Czy proces zakupu w sklepie internetowym jest prosty i zrozumiały dla użytkownika?
- Czy informacje są prezentowane w sposób jasny i zrozumiały?
W kontekście dostępności cyfrowej użyteczność odgrywa fundamentalną rolę, ponieważ nawet najbardziej dostępna technicznie strona internetowa lub aplikacja może nie spełniać swojej funkcji, jeśli nie jest równocześnie użyteczna. Dla przykładu - strona może być technicznie dostosowana do obsługi przez czytniki ekranu, ale jeśli jej struktura jest nieintuicyjna lub zbyt skomplikowana, użytkownicy mogą mieć trudności z efektywnym korzystaniem z niej.
Podsumowując, użyteczność jest istotnym elementem dostępności cyfrowej, ponieważ bez niej nawet dostępne technicznie produkty mogą nie służyć swojemu głównemu celowi - zapewnieniu równego dostępu do informacji i funkcji dla wszystkich użytkowników. W ocenie użyteczności niezawodnym narzędziem jest audyt UX.
Streszczenie
- Od 28 czerwca 2025 roku w Polsce zaczną obowiązywać nowe regulacje dotyczące dostępności cyfrowej, wynikające z Ustawy o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności produktów i usług przez podmioty gospodarcze, wpływające na sektor e-commerce.
- Polski Akt o Dostępności (PAD) wprowadza wymogi dotyczące m.in. usług bankowych, mediów audiowizualnych, książek elektronicznych i całej branży e-commerce, zobowiązując je do dostosowania usług do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
- Niedostosowanie się do wymogów może skutkować poważnymi karami finansowymi, sięgającymi do 10% obrotu firmy, a nawet wyłączeniem serwisu.
- Przestrzeganie zasad dostępności cyfrowej otwiera firmy na szeroką grupę docelową, zwiększając ich widoczność, poprawiając pozytywny wizerunek marki i przyciągając lojalnych klientów, w tym osoby niepełnosprawne i seniorów.
- Dostępność cyfrowa musi iść w parze z użytecznością – produkt musi być nie tylko technicznie dostępny, ale również intuicyjny i łatwy w obsłudze dla wszystkich użytkowników.
Podsumowanie
Na dostosowanie strony do wymogów Polskiego Aktu o Dostępności nie warto patrzeć tylko, jak na obowiązek wynikający z nowych przepisów prawnych. Zwiększenie dostępności cyfrowej może pozytywnie wpłynąć nie tylko na wizerunek firmy, ale także przynieść korzyści w postaci zmniejszenia współczynnika odrzuceń. Brak implementacji dostępności to nie tylko narażenie na kary finansowe, ale też ograniczenie możliwości konwertowania użytkowników.
